۱۳۸۷ آبان ۱۹, یکشنبه

پارادوکس

پارادوكس چيست؟
تناقض آميز، آنچه كه در نگاه نخست درست به نظر مي رسد ولي غلط است و يا به نظر غلط مي آيد اما درست است. در منطق كلاسيك رياضي، هر گزاره يا صحيح است و يا ناصحيح، به اين معني كه يك گزاره نمي تواند هم درست باشد و هم نادرست، و اگر چنين وضعيتي مشاهده شد بايد به دنبال يافتن اشتباه در محاسبه بود.

از قرن ها پيش از ميلاد تا امروز، پارادوكس بخشي از چالش موجود بين دانشمندان، فلاسفه و حتي عالمان مذهب و عرفان بوده است. مبحث "فنا" در عرفان نمونه خوبي براي پارادوكس موجود در آن البته به زعم برخي از صاحبان انديشه است، فنا شو تا باقي شوي. بمير تا زنده شوي.

سقراط مي گويد: "چيزي كه مي دانم اين است كه نمي دانم."

در جزيره اي دو قبيله وحشي اداره امور را به دست دارند، يك قبيله معتقد به "خداي راستي" و قبيله ديگر به "خداي دروغي" معتقد است. هر تازه واردي به جزيره بيايد، از او سوال مي كنند. اگر "راست" گفت به پاي خداي راستي و اگر "دروغ" گفت به پاي خداي دروغي قرباني مي كنند. يك نفر آمد از او پرسيدند "چه سرنوشتي داري؟" پاسخ داد:"شما مرا قرباني خداي دروغ مي كنيد." آنها درماندند !

پارادوكس، آنچه كه تناقض آميز است و انگيزه اي مي شود براي تفكر دقيق و در نتيجه توسعه آگاهي و قدرت استدلال.
پارادوكس، آنچه كه تناقض آميز است و گاهي چنان درمانده ات مي كند كه بي اختيار با چشماني خيره پديده اي متناقض را كه درست جلوه مي كند و تو به نادرستي اش ايمان داري، مات نگاه مي كني اما استدلالي براي اثبات آن نمي يابي.
و پارادوكس، گاه چنان پديده اي ساده است كه بي درنگ مي توان حقيقت آن را آشكار كرد اما دقيقا پارادوكس اينجاست كه پديده اي در عين سادگي و عرياني حقيقت درونش، زبان از شرح آن بند مي آيد و در دهان خشك مي شود، پارادوكسي كه با تعريف كلاسيك آن متفاوت است و يك پست پارادوكس به شمار مي رود، پست پارادوكسي به كوچكي و سادگي فوتبال ايران!

چاپ شده به تاریخ پنجشنبه 16 آبان 87