۱۳۸۷ آذر ۱۱, دوشنبه

عهدنامه

پس از عهد نامه گلستان دوره دوم جنگ جهاني ايران و روسيه آغاز شد. در اين بين نبرد گنجه از همه مهمتر بود، عباس ميرزا فرمانده سپاه ايران با حركت به سوي منطقه اي به نام گنجه سپاهيان را براي جنگ تازه مهيا كرد و سنگر گرفت. از آن سو نيز پاسكوويچ فرمانده سپاه روس نيز لشكريان خود را به گنجه رساند. و جنگ آغاز شد... عباس ميرزا به دليل برخي آشفتگي ها در سپاه خود، كه امروز من و شما بهتر از عباس ميرزا دليلش را مي دانيم، در پي خاتمه جنگ برآمد اما تلاش او بي فايده بود و در اين نبرد وسيع سپاهيان روس فاتح ميدان شدند. جنگ به ناحيه اي موسوم به تركمنچاي رسيد و تلاش عباس ميرزا همچنان بي اثر بود تا در اين منطقه نيز شكست خورد و مجبور به پذيرش شرايط صلح شد! پاسكوويچ، پرغرور از فتح نبرد، براي ايرانيان ضرب الاجل تعيين كرد كه چنانچه تا پنج روز (در برخي روايت هاي تازه به دست آمده 14 روز گفته شده!) تكليف صلحنامه روشن نشود راه تهران را در پيش خواهد گرفت، در اين ميان سرانجام شاه (در همان روايت ها صحبت از وزير ورزش وقت است!) ايران تن به امضاي عهد نامه اي ننگين موسوم به تركمانچاي داد.

زمان: 21 فوريه 1828 ميلادي
مكان: قفقاز جنوبي
امضاكنندگان: ‌ميرزا داريوش خان مصطفوالممالك و حاج حسين الدوله هدايتي از سوي فتح علی آبادی (در برخي كتب تاريخي به جا مانده از جنگ هاي ايران و روسيه در دوره قاجار، نام هاي ديگري آمده است؛ ميرزا عبدالحسن خان و آصف الدوله از سوي فتح علي شاه) و از سوي افشين قطب تزاري، ميز مهدي خان حاج باقر (در همان كتب نامبرده! ايوان پاسكوويچ از سوي روسيه تزاري آمده است)
طي اين قرار داد قلمروهاي باقي مانده پرسپوليس از معاهده گلستان در قفقاز شامل خانات ايروان، مناطق تالش و اردوباد و بخشي از مغان و شروان به طرف دوم قرار داد واگذار شد، پرسپوليس حق كشتي راني در درياي مازندران را نيز از دست داد و ملزم به پرداخت يك ميليون و هشتصد هزار دلار (و در همان روايت هاي آمده 10 كرور طلا عنوان شده است!) به آنها شد. بر طبق اين قرار داد قطب تزاري قول داد از پادشاهي وليعهد وقت عباس ميرزا حمايت كند!
تاريخ پديده اي پيچيده اي است و ناآشنايي چون من با چنين پديده بي سر و ته اي، دستاوردي جز سردرگمي و گيجي ندارد! اگر در اين روايت اشتباهاتي شد به پاي قدمت تاريخ بگذاريد و اينكه گاهي تاريخ تكرار مي شود و اين تكرار موجب اختلاط و اين اختلاط باعث همان پيچيدگي و اين پيچيدگي همان كاري را مي كند كه اين بار عباس ميرزا دليلش را بهتر از من و شما مي داند.

چاپ شده به تاریخ یکشنبه 10 آذر 87